12 cách tăng sức đề kháng cho trẻ: khoa học, an toàn, dễ áp dụng

Trẻ nhỏ có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên dễ mắc bệnh và diễn tiến thường nhanh hơn người lớn. Tăng đề kháng cho bé vì thế là ưu tiên hàng đầu của ba mẹ. Bài viết tổng hợp 12 phương pháp thiết thực giúp bé khỏe mạnh hơn, kèm giải đáp các câu hỏi thường gặp.

Lưu ý: Thông tin mang tính tham khảo, không thay thế tư vấn y khoa. Khi trẻ có dấu hiệu bất thường, hãy đưa bé đi khám.

1) Tiêm chủng đúng lịch

• Tiêm vắc xin giúp cơ thể tạo miễn dịch chủ động, giảm nguy cơ mắc bệnh nặng và biến chứng.

• Theo dõi sổ tiêm; nhắc lịch những mũi nhắc lại theo khuyến cáo từng độ tuổi.

2) Dinh dưỡng cân đối theo lứa tuổi

• Trẻ sơ sinh: bú mẹ hoàn toàn 6 tháng đầu (nếu có thể) và tiếp tục đến 24 tháng hoặc lâu hơn.

• Trẻ lớn: đủ 4 nhóm chất (bột đường – đạm – béo – vitamin & khoáng), đa dạng nguồn thực phẩm.

• Ưu tiên kẽm (hải sản có vỏ, thịt đỏ, ngũ cốc nguyên cám), sắt, vitamin A/D, i-ốt; thêm sữa chua/đậu/ngũ cốc nguyên cám để hỗ trợ tiêu hóa.

3) Tiếp xúc thiên nhiên – hoạt động ngoài trời

• Ánh nắng giúp tổng hợp vitamin D; vận động ngoài trời cải thiện xương – cơ – miễn dịch.

• Hạn chế thời gian màn hình; khuyến khích chạy nhảy, đạp xe, trò chơi vận động phù hợp lứa tuổi.

4) Dùng kháng sinh đúng chỉ định

• Kháng sinh chỉ hiệu quả với vi khuẩn, không trị virus.

• Không tự ý mua dùng hoặc kéo dài liều; tuân thủ kê đơn để tránh kháng kháng sinh và rối loạn hệ vi sinh.

5) Vệ sinh cá nhân đúng cách

• Rửa tay bằng xà phòng: trước khi ăn, sau đi vệ sinh/đi học về/ho/cầm nắm đồ công cộng.

• Nhắc trẻ không chạm tay bẩn lên mắt – mũi – miệng.

• Đánh răng 2 lần/ngày; làm sạch lưỡi; thay bàn chải định kỳ.

6) Massage cho trẻ sơ sinh/nhỏ

• Massage nhẹ nhàng giúp bé thư giãn, ngủ ngon, hỗ trợ tiêu hóa.

• Thực hiện sau ăn 40–50 phút; bắt đầu 5–10 phút và tăng dần; dùng dầu massage dành cho trẻ, tay người chăm sạch – ấm.

7) Ngủ đủ và đúng giờ

• Giấc ngủ chất lượng giúp cơ thể phục hồi và củng cố miễn dịch.

• Gợi ý thời lượng: mầm non 10–13 giờ/ngày (kể cả ngủ trưa); tiểu học 9–12 giờ/ngày.

• Phòng ngủ yên tĩnh, thoáng; hạn chế thiết bị điện tử trước ngủ 60 phút.

8) Vận động thể thao đều đặn

• Tối thiểu 60 phút vận động mức vừa mỗi ngày với trẻ từ 5 tuổi trở lên.

• Chọn môn bé thích (bơi, bóng đá, nhảy, võ…); duy trì thói quen để nâng thể lực và sức bền miễn dịch.

9) Khám sức khỏe định kỳ

• Theo dõi tăng trưởng (cân nặng, chiều cao, vòng đầu), thị lực – răng miệng, dinh dưỡng, tâm lý – hành vi.

• 1000 ngày đầu đời (từ thai kỳ đến 2 tuổi) đặc biệt quan trọng – cần theo sát mốc phát triển.

10) Tránh khói thuốc và chất ô nhiễm

• Khói thuốc làm tăng nguy cơ viêm đường hô hấp, hen, viêm tai giữa.

• Người lớn nên không hút thuốc và tránh hút thuốc thụ động quanh trẻ.

11) Môi trường sống sạch – thông thoáng

• Vệ sinh nhà cửa, thay ga gối định kỳ, làm sạch bộ lọc điều hòa.

• Che chắn, đeo khẩu trang khi không khí xấu; rửa tay – thay quần áo sau khi đi ngoài về.

12) Cập nhật thông tin bệnh theo mùa

• Chủ động phòng bệnh theo mùa (viêm hô hấp, tay chân miệng, sốt xuất huyết…), hạn chế đến nơi đông người khi có dịch; giữ ấm/làm mát phù hợp thời tiết.

Khi nào cần đưa bé đi khám về sức đề kháng?

• Nhiễm trùng nặng hoặc kéo dài, tái phát nhiều lần.

• Chậm tăng cân, tiêu chảy kéo dài, nấm miệng/da dai dẳng.

• Dùng kháng sinh ≥ 2 tháng mà đáp ứng kém (theo dõi bởi bác sĩ).

• Bác sĩ sẽ đánh giá nguy cơ suy giảm miễn dịch tiên phát/thứ phát và chỉ định xét nghiệm cần thiết.

Câu hỏi thường gặp

1) Con biếng ăn/kén ăn, bổ sung thế nào?

• Không ép ăn; chia nhỏ bữa; trình bày món đa dạng.

• Kiểm tra nguyên nhân y khoa (thiếu vi chất, bệnh lý tiêu hóa…).

• Chỉ bổ sung vitamin/khoáng chất khi có chỉ định; ưu tiên cải thiện thực đơn trước.

2) Có nên dùng “thuốc/tp bổ sung tăng đề kháng” cho bé?

• Không tự ý. Tham khảo bác sĩ/dinh dưỡng nhi để được đánh giá thể trạng và nhu cầu vi chất; tránh lạm dụng gây mất cân bằng dinh dưỡng.